Bu Meyveyi Nasıl Çoğaltalım ?
Genel olarak baktığımızda, meyve türleri generatif ve vegetatif çoğaltım olmak üzere iki temel üretim şekli ile çoğaltılmaktadır.
Son zamanlarda en çok duyduğum; Herhangi bir meyve tohumu ile gelip, “Ben bunun meyvesini çok beğendim nasıl çoğaltabilirim, tohumunu eksem aynısı olur mu yoksa aşı veya çelikle mi çoğaltmalıyım ? ” sorusuna açıklık getirmeye çalışacağım.
Genel olarak baktığımızda, meyve türleri generatif ve vegetatif çoğaltım olmak üzere iki temel üretim şekli ile çoğaltılmaktadır.
Generatif (eşeyli) çoğaltım yöntemi: Üretim materyali olarak tohum kullanılmaktadır.
Meyve türlerinin çoğunda, yüksek oranda yabancı tozlaşma görüldüğünden genetik olarak heterozigot yapıdadır ve tohumdan üretildiklerinde elde ettiğiniz bitki ana bitkiden farklı özellik gösterir. Örneğin bir elmayı çok beğendiniz ve tohumdan çoğaltmak istediniz. Tohumundan elde ettiğiniz o bitki size o beğendiğiniz elmanın tüm özelliklerini vermeyecektir. Tadı daha farklı veya meyve şekli daha küçük ya da büyük olabileceği gibi, gelişme kuvveti, büyüme şekli, verim, kalite, çevre koşullarına ve hastalıklara dayanıklılık yönünden de farklı bitkiler elde edilebilir. Bu nedenlerden dolayı tohumla çoğaltım hem modern hem de hobi amaçlı yapılan meyve yetiştiriciliğinde tercih edilmemelidir. Meyve türlerinde genelde anaç üretimi ve ıslah çalışmalarında tohumla üretim yöntemi kullanılmaktadır.
Vegetatif (eşeysiz) çoğaltım yöntemi: Aşı, çelik, daldırma, yumru, soğan, apomiktik tohum ve doku kültürü gibi yöntemler ile her hangi bir bitki parçası üretim materyali olarak kullanılmaktadır.
Bu yöntem canlı türleri içerisinde sadece bitlilere özgü bir çoğaltım şeklidir ve çoğaltılan bitkilerin genetik yapısı tamamen ana bitkinin özelliklerine sahiptir. Bu yöntem aynı özelliklere sahip bitkilerin elde edilmesi için büyük önem taşımaktadır.
Eğer yediğiniz meyvenin aynısını elde etmek istiyorsanız, tohum yerine aşı, çelik, daldırma vb. gibi vegetatif üretim yöntemlerini kullanmanız gerekmektedir. Bu yöntemleri kullandığınızda elde ettiğiniz bitki sizin beğendiğiniz ana bitkinin aynı özelliklerini gösterecektir.
Meyve türleri içerisinde türün yatkınlığına göre; örneğin nar ve ayva gibi çelikleri kolay köklenen meyve türlerini çelik ile, erik, badem, şeftali gibi hem çelikle çoğaltımı zor hem de anaç kullanımının ekstrem koşullara olumlu etkilerinden dolayı aşı ile çoğaltmanız daha uygun olacaktır.
Vegetatif yöntemler içerisinde aşı, çelik, daldırma ve doku kültürü yöntemleri daha yaygın şekilde kullanılmaktadır. Önceki yazımda doku kültürüne değindiğim için bu kısımda aşı, çelik ve daldırma yöntemlerinden genel hatları ile bahsedeceğim.
