SOĞUK GÜNLERİN SICAK VE GÜZEL DOSTU “EKİNEZYA”

Yazar : Ünal KARIKDr

Echinacea cinsi Asteraceae familyasına ait çok yıllık bir bitkidir.

Echinacea cinsi Asteraceae familyasına ait çok yıllık bir bitkidir. Amerika’nın kuzey bozkır ve ovalar ile seyrek ormanlık arazilerinde doğal olarak yetişmektedir. Ticari ve tıbbi öneminden dolayı, Amerika ve Avrupa’da yaygın olarak kültürü yapılan Echinacea türleri, İngilizce “Cone Flower”, “Black  Sampson”, “Red Sunflower” gibi isimler ile tanınmaktadır. Ekinezya preparatları Almanya’da soğuk algınlığı, nezle, grip ve üst solunum yolları rahatsızlıklarının önlenmesi ve tedavisi amacıyla, hekimler tarafından yılda 1 milyon adetten fazla bir miktarda reçeteye yazılmaktadır. Bugün Amerika ve Avrupa da en çok satan 3 bitkisel üründen birisidir.

 

Bitki Kuzey Amerika yerlileri bir başka deyişle Kızılderililer tarafından yüzyıllardan beri diş ağrısı, boğaz ağrısı,  soğuk algınlığı, kuduz, yılan sokması, yara ve yanıklara karşı, kan temizleyici olarak ve baş dönmesine karşı kullanılmıştır. 1870’lerde Nebraska’da yaşayan Alman asıllı Dr. H.C.F. Meyer Echinacea bitkisini ilaç olarak tedavide kullanan ilk kişi olmuştur. Meyer, Kızılderililerin kan temizleyici olarak kullandığı tentürü, romatizma, migren, ağrı, yılancık, yaralar, hazımsızlık, bitki zehirlenmeleri, zehirli yılan sokması, sifilis, kangren, malarya, difteri, hemoroit gibi birçok hastalığında tedavisinde kullanılmıştır.
Echinacea türleri ile ilgili son 50 yılda çoğunluğu Almanya’da olmak üzere yapılan bilimsel çalışma sayısı 500 den fazladır. Bu çalışmalardan alınan olumlu sonuçlar neticesinde bitkiye olan ilgi artarak sürmektedir. Bitki alkilamidler, flavonoitler, kafeik asit türevleri, poliasetilen türevleri, uçucu yağ, tanen, yağ asitleri ve bu maddelere ek olarak bakır ve demir mineralleri ile A,C,E vitaminlerini taşımaktadır. 

 

Ülkemizde ekinezyadan elde edilen birçok farklı ürün eczanelerde ve aktarlarda satılmaktadır. Bu ürünlerin neredeyse tamamı yurt dışından ithal edilmektedir. Ancak son yıllarda ülkemizde bitkinin tarımının gelişmesi ile birlikte özellikle bitkisel çay olarak kullanımı artış göstermiştir. Kış aylarında bağışıklık sistemini güçlendirerek soğuk algınlığına bağlı hastalıklara karşı koruyucu ve iyileştirici olarak ekinezya bitki çayı popüler bir içecek haline gelmiştir. Ancak ülkemizdeki ekinezya üretimi bitkisel çay sanayinin ihtiyaç duyduğu droğu karşılamadığı için yurt dışından bitkisel ithalat yapılmaktadır. Yapılan çalışmalar ekinezya bitkisinin ülkemiz iklim ve toprak koşullarına son derece uyumlu olduğunu ve başarılı bir şekilde tarımının yapılabileceğini göstermektedir. Bitki aynı zamanda çok gösterişli bir süs bitkisidir ve çok yıllık olması nedeniyle ev bahçeleri ve peyzaj alanlarında kullanımı söz konusudur. Gerek tıbbi özellikleri gerek gösterişli çiçekleri nedeniyle süs bitkisi olarak büyük önem taşıyan bu bitkinin ülkemizde tarımı gelişmeli, çiçeklerinden elde edilen bitkisel çayı soğuk algınlığına karşı kış aylarında bol bol tüketilmelidir.

 

KAYNAKLAR

1. Bown, D. 2001, The essential Guide to Herbs for Living. Pavillon, London.

2. Douglas, J. 1999, “Echinacea- the purple coneflowers.” Crop&Food Research. 

3. Little, R. 1999, “Growing E. angustifolia- Research at SDSU and Insights From a Grower of This Crop.

4. Adam, K. 1998, “Echinacea as an Alternative Crop” ATTRA Information Specialist

5. Brevoort, L. 1998, “The Blooming U:S: Botanical Market: A New Overview” Herbalgram No. 44

  1. 6. McGregor, R.L., 1968, The taxonomy of the genus Echinacea (Compositae), The University of Kansas Sci. Bull. 48, 113-142; Ref.: Mazza,G., Oomah,B.D. (Eds), 2000, Herbs, Botanicals and Teas, Technomic Pub.Co.Inc., Lancaster, Basel, 45-73. 

7. Anonymus. 1995, Echinacea. Woodland Publishing. Pleasant Grove, Utah

8. Hutchens, Alma, R. 1991, Indian Herbology of North America. Shambhala Publications, Boston. 

9. Morton, J. F. 1977, Major Medicinal Plants. Thomas Boks. Springfield, Illinois.

10. Oliver, P. 1999, Recent Echinacea study sparks controversy. The Business of Herbs. May-June.

11. Foster, S. 1995, Forest Pharmacy: Medicinal Plants in American Forests. Forest History Society, Dunham, NC.

12. Thomas, S.C. 1998, Echinacea: Cultivation and Medicinal Value. Hort Technology. April-June.

13. Kindscher, K. 1990, Medicinal Plants of the Prairie. Kansas State University Press, Lawrence.

14. Shalaby, A.S et al. 1997, Response of Echinacea to some agricultural practises. Journal of Herbs, Spices&Medicinal Plants.

  15. Smith-Jochum, C. and Albrecht, M.L. 1987, Field establishment of three Echinacea species for commercial production. Acta Horticulturae.

16. Schimpf, W. 1999, Echinacea Farm, Kelowna, B.C., Canada.

17. Foster, S. 1991, Nature’s Immune Enhancer. Healing Arts Pres, Rochester, VT

18. Laird, S.A. 1999, The Botanical Medicine Industry. Earthscan, London.

19. Mills, S. Bone, K. 2000, Principles and Practise of Phtyhoteraphy: Modern Herbal Medicine. Churchill Livingstone, London

20. Chevalier. A., Kindersley, D. 1996, The Encyclopedia of Medicinal Plants. 

21. Griggs, B. 1981, Gren Pharmacy: A History of Herbal Medicine. Viking Pres. New York.

  1. 22. Hobbs, C., 1994, Echinacea, a literature review, HerbalGram 30, 33-48. 
  2. 23. Mazza, G., Oomah, B.D. (Eds), 2000, Herbs, Botanicals and Teas, Technomic Pub.Co.Inc., Lancaster, Basel, 45-73. 
  3. 24. Boon, H., Smith, M., 1999, The Botanical Pharmacy, Quarry Health Book, Canada, 103-113. 
  4. 25. Blumenthal, M., Goldberg, A., Brinckmann, J. (Eds), 2000, Herbal Medicine, Expanded Comission E Monographs, American Botanical Council, USA, 88-102. 
  5. 26. Gruenwald, J., Brendler, T., Jaenicke, C. (Eds), 2000, PDR for Herbal Medicines, Medical Economic Company, Montvale, New Jersey, 261-266.